บทความวิจัยพิเศษ

สองทศวรรษแห่งความขัดแย้งและกระบวนการสันติภาพชายแดนใต้/ปาตานี; มุมมองเหตุการณ์ ประเด็นความยุติธรรมและสิทธิมนุษยชน

โดย ศรีสมภพ จิตร์ภิรมย์ศรี และ อัญชนา หีมมิหน๊ะ

สถานการณ์ความขัดแย้งและความรุนแรงในจังหวัดชายแดนภาคใต้ มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน แต่ถ้านับเหตุการณ์ในยุคสมัยปัจจุบันเหตุการณ์บังเกิดขึ้นตั้งแต่ 4 มกราคม 2547 จนถึงสิ้นเดือนธันวาคม  2566 ที่ผ่านมา นับเป็นเวลา 20 ปีเต็มแล้ว ในระหว่างห้วงเวลาที่ผ่านมาเหตุการณ์แปรผันไปหลายอย่างโดยที่เหตุการณ์ความขัดแย้งยังไม่ยุติลงเลย ณ บัดนี้ นับได้ว่าเป็นเหตุการณ์ความขัดแย้งในจังหวัดชายแดนภาคใต้เป็นเหตุการณ์ที่กินเวลายาวนานที่สุดในประเทศไทยแม้จะเปรียบเทียบได้กับสงครามประชาชนระหว่างพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (พคท.) กับรัฐบาลไทยซึ่งในเหตุการณ์ดังกล่าวก็ใช้เวลาถึง 18 ปี ในระหว่าง 2508-2526 กว่าจะสิ้นสุดลง แต่เหตุการณ์ภาคใต้ใช้เวลานานกว่าและยังถือว่าไม่ยุติลงแม้จะมีความริเริ่มกระบวนการสันติภาพแล้ว

บทความนี้เป็นการสรุปและวิเคราะห์ปัญหาที่สำคัญในเรื่องเหตุการณ์ในพื้นที่ในรอบ 20 ปีซึ่งเนื้อหาจะรวมถึงกระบวนการสันติภาพและประเด็นในเรื่องความยุติธรรมและสิทธิมนุษยชน